Bobur g’azallari to’plami

Bobur g’azallari to’plami. Endi esa sizga Bobur tomonidan tomonidan yozilgan bir nechta g’azallarini taqdim etamiz.

Bobur G’azallari to’plami.

Eykim, yoraliq jismima marham sensen

Eykim, yoraliq jismima marham sensen,
Majruh ko‘ngulg’a nishtarim ham sensen.
Gah shod-u, gahi g’amgin esam, ayb etma,
Kim boisi shodmonlig’-u g’am — sensen.

Ma’nosi bu : Bu she’rda Bobur o‘zining sevganiga nisbatan chuqur his-tuyg‘ularini ifodalaydi. U, sevganini jismiga marhamat beruvchi shifo sifatida ko‘radi, ya’ni sevgi uning og‘riqlarini engillashtiradi. Bobur, ko‘nglidagi jarohatlarni sevganining iztirobi va ta’siridan kelib chiqqan holda tasvirlaydi. Shodlik va qayg‘u o‘rtasidagi o‘zgarishlar ham Boburning sevgi orqali boshdan kechirgan murakkab kechinmalarini aks ettiradi. She’rda sevgi va uning ta’sirining kuchi, insonning ichki dunyosida qanday o‘zgarishlarni yuzaga keltirishi haqida ta’kidlanadi.

Husn ahlig’a zor-u mubtalo ko‘z ermish…

Husn ahlig’a zor-u mubtalo ko‘z ermish,
Jonim bila ko‘nglumga balo ko‘z ermish.
Fahm ayladim emdi, Boburo, ishq ichra,
Ko‘zumni qorortqon qaro ko‘z ermish.

Bu she’rda Bobur, husn va ishqning inson qalbiga qanchalik ta’sir qilishini tasvirlaydi. U, sevgilisi yoki uning go‘zalligiga bo‘lgan ehtiros va muhabbat tufayli, o‘zini balolarga duchor bo‘lganini his qiladi. Bobur, sevgi va ishqning qiyinchiliklarini, bu holatlarning ko‘zlarini qorartirishi va uning qalbini qanday iztiroblarga solishini anglaydi. She’rda sevgi va go‘zallikning inson ruhiyatiga ta’siri, uning ichki dunyosidagi keskin o‘zgarishlar aks etadi.

Dushmanniki, bu dahr zabardast qilur.

Dushmanniki, bu dahr zabardast qilur,
Naxvat mayidin bir necha kun mast qilur.
G‘am yemaki, yetkursa boshini ko‘kka,
Oxir yana yer kibi oni past qilur.

Bu she’rda Bobur, dunyoning o’tkinchiligini va insonlarning o‘zgaruvchanligini ta’kidlaydi. U, dushmanlarning qudrati va jahondagi yuksakliklar qanday qilib vaqt o‘tishi bilan pasayishini va pastlashishini ko‘rsatadi. Bobur, g‘am va qayg‘u haqidagi fikrlarini ifodalab, insonning boshiga keladigan yuksalish va pasayishlarni tabiatining o‘ziga xos jarayonlari sifatida tasvirlaydi. She’rda hayotning adolatsizligini va uning insonni pastlatishi mumkinligini anglash imkoniyatiga ega bo‘lish mumkin.

Azm ayla sabo

Azm ayla sabo, yet guli xandonimg’a,
Ne gulki, quyoshdek mahi tobonimg’a.
Yetgil dog’i ishtiyoq ila Boburdin,
Zinhor degil salom tuqqonimg’a.

Bu she’rda Bobur o‘zining sevgi va ehtirosini ifodalaydi. «Sabo» — do‘stona va salomlashuvchi so‘zlar bilan, sevganiga yetib borishni istaydi. U, o‘zining muhabbati va ehtirosini tabiatdagi gul va quyosh kabi yorituvchi nurlar bilan taqqoslaydi. «Boburdin» degan ifodada Bobur o‘zining ichki kechinmalarini va o‘sha kishi bilan o‘zaro bog‘lanishni anglatadi. U sevganiga samimiy munosabatda bo‘lishni istaydi, ammo biror salom yoki so‘z bilan xafa bo‘lishni xohlamaydi. She’rda sevgi va ehtirosning samimiy va ehtiyotkor ifodasi ko‘rsatiladi.

Ey gul

Ey gul, ne uchun qoshingda men xor o‘ldum?
Yuz mehnat-u anduh bila yor o‘ldum!
Vasling bila bisyor sevindum avval,
Hajring bila oqibat giriftor o‘ldum.

Bu she’rda Bobur, sevganining yuzidagi qo‘shiq va baxtlilikni ko‘rishdan xursand bo‘lishi o‘rniga, uning qo‘shig‘ining o‘zida azob va xafalikni his qiladi. U, sevgi va umid bilan boshlanib, oxir-oqibat xiyonat yoki ayriliqqa olib kelishini tasvirlaydi. Bobur, o‘zining boshidan kechirgan dardlarni — sevgi, qayg‘u va aldanishni — chuqur tasvirlab beradi. She’rda sevgi va uning teskari ta’siri, insonni qanday qilib azobga solishi, inson qalbining necha xil holatlarini aks ettirish ko‘zda tutilgan.

Raftori-yu qaddig’a ravonim sadqa

Raftori-yu qaddig’a ravonim sadqa,
Bir boqishig’a ikki jahonim sadqa,
Og’zi-yu belig’a bud-u nobudim sarf,
Ko’zi-yu labig’a jism-u jonim sadqa.

Bu she’rda Bobur o‘zining sevganiga bo‘lgan sadoqatini va unga bo‘lgan muhabbatini ifodalaydi. Bobur, sevganining har bir harakati, qaddi va ko‘zi uchun o‘zining butun borligini, jonini va jismini qurbon qilishga tayyorligini bildiradi. She’rda sevgi va sadoqatni tasvirlashda Bobur nafaqat jismoniy, balki ruhiy qurbonlikni ham ta’kidlaydi. U sevganiga bo‘lgan muhabbatni, uning har bir qarashiga, har bir nafasiga qanchalik sadoqatli bo‘lganini ko‘rsatadi.

Davron meni o‘tkardi sar-u somondin,
Oyirdi meni bir yo‘la xon-u mondin.
Gah boshima toj, gah baloyi ta’na,
Nelarki boshimg’a kelmadi davrondin.

Bu she’rda Bobur davrning beqaror va o‘zgaruvchan ta’sirini tasvirlaydi. U, sar-u somon (boylik va qudrat)ni qo‘ldan chiqarganini, o‘zini xonlikdan ajratilganini aytadi. Boshida shohona toj taqib, ba’zan esa ta’na va balolarga duchor bo‘lganligini bildiradi. She’rda, Bobur davrning inson hayotiga qanday o‘zgarishlar keltirishi va baxtning qanday o‘zgarmasligi haqida fikr yuritadi. O‘tkazilgan hayotning qiyinchiliklari va muvaffaqiyatlari bilan birga, davrning beqarorligi va insonni har xil holatlarga solishi haqida mulohazalar bor.

Boburning boshqa G’azallari